قانون نقرهای، شکل دیگری از قانون طلایی است. شکل دیگری که از نظر نسیم طالب مقاومتر است و رعایت آن برای دنیا مفیدتر. اما خود قانون طلایی چیست؟
قانون طلایی چیست؟
با احتمال زیادی بارها قانون طلایی به گوشتان خورده است. همان قانونی که میگوید:
«برای دیگران همان چیزی را بپسند که برای خود میپسندی»
این قانون به شکلهای مختلف در فرهنگهای متنوع دنیا وجود دارد. برای مثال در اسلام روایات متنوعی داریم که از جملهی آنها میتوان به روایت زیر اشاره کرد:
شخصی از پیامبر اسلام پرسید: «ای فرستاده خدا! کاری به من یاد بده که میان آن کردار و بهشت فاصلهای نباشد.» پیامبر فرمود: «خشم مگیر و از مردم چیزی طلب مکن، و نیز برای مردم بپسند آنچه را برای خود میپسندی.» [أمالی طوسی، ص ۵۰۷؛ مستدرک الوسائل، ج ۷، ص ۲۲۲؛ بحارالأنوار، ج ۷۲، ص ۲۷ و ج ۷۴، ص ۱۲۵]
از سنکای جوان نیز داریم که:
«با فرودست خود چنان رفتار کن که دوست داری فرادست تو با تو رفتار کند» [Lucius Annaeus Seneca (1968). The Stoic Philosophy of Seneca: Essays and Letters of Seneca. Norton. ISBN 978-0-393-00459-5.]
تعریف قانون نقرهای چیست؟
قانون نقرهای شکل دیگری از همین قانون طلایی است. در قانون طلایی با دیگران طوری رفتار میکردید که دوست داشتید با شما رفتار شود (همان Via Positiva که نسیم طالب بارها به آن اشاره میکند). اما قانون نقرهای صرفا به نبایدها میپردازد. این قانون میگوید:
با دیگران طوری رفتار نکن که دوست نداری با تو رفتار کنند
در صفحه ۳۵ کتاب «پوست در بازی» میخوانیم:
قانون طلایی از شما میخواهد «آن طور با دیگران رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند». قانون نقرهای که قویتر است میگوید: «با دیگران طوری رفتار نکن که دوست نداری با تو رفتار کنند.» قویتر؟ چگونه؟ چرا قانون نقرهای قویتر است؟
اولاً به شما میگوید که سرتان به کار خودتان باشد و تصمیم نگیرید که چه چیزی برای دیگران «خوب» است. ما با وضوح خیلی بیشتری چیزهای بد را از مسائل خوب میشناسیم. قانون نقرهای را میتواند قانون طلایی منفی دانست، کمااینکه هر سه هفته یک بار آرایشگر اهل کالابریام (یا حداقل کالابریایی زبانم) به من نشان میدهد via negative (عمل مبتنی بر حذف)، قدرتمندتر و کمخطاتر از via positive (اقدامات مبتنی بر افزودن) هستند .
نمونههایی از اشارههای بیشتر نسیم طالب به «قانون نقرهای»:
در بخش دیگری از کتاب نسیم طالب با ربط دادن ایسوکراتس به متمم اول قانون اساسی آمریکا در مورد اهمیت قانون نقرهای مینویسد:
ایسوکراتس (سخنور دانای آتنی) پنج قرن پیش از میلاد مسیح به ما هشدار داده که ملتها باید بر اساس قانون نقرهای با سایر ملل رفتار کنند. او نوشت:
«بهگونهای با کشورهای ضعیفتر مواجه شوید که دوست دارید کشورهای قویتر با شما برخورد کنند».
هیچکس بهتر از ایسوکراتس که بیش از یک قرن زندگی کرده مفهوم تقارن را درک نکرده است. وی زمانی که نودساله بود، کمکهای بزرگی را به این عرصه انجام داد. او حتی یک نسخهی پویا و کمیاب از قانون طلایی عرضه کرد: «آنطور با والدینت رفتار کن که دوست داری فرزندانت با تو رفتار کنند». سالها منتظر ماندیم تا یوگی برا (مربی بزرگ بیسبال) با نسخهی دیگری از روابط متقارن ظهور کند: «به مراسم تدفین دیگران میروم تا آنها به مراسم من بیایند».
البته نسخهی موثرتر این قانون میتواند معکوس آن باشد، یعنی طوری با فرزندانتان رفتار کنید که دوست داشتید والدینتان با شما رفتار کنند .
مفهوم پشت متمم اول قانون اساسی ایالات متحده این است که تقارن به سبک قانون نقرهای را برقرار کند: میتوانید آزادی مذهبی خودتان را داشته باشید، تا زمانی که اجازهی آزادی مذهبی را به من بدهید؛ حق مخالفت با من را دارید، به شرطی که من حق مخالفت با شما را داشته باشم. اگر این تقارن بیقیدوشرط برای بیان خود وجود نداشته باشد، دموکراسی هم وجود نخواهد داشت و البته بزرگ ترین تهدید تلاش برای محدود کردن حق بیان افراد است، به این دلیل که این آزادی بیان ممکن است احساسات بعضیها را جریحهدار کند. این محدودیتها لزوماً از جانب حکومت نمیآیند، بلکه اغلب از برقراری ذهنیت زورگویانهی تکفرهنگی به واسطهی حضور پلیس عقیدهوار در رسانهها و زندگی فرهنگی میآید.
در بخش دیگری از کتاب توصیهای از نسیم طالب برای مواجهه با منتورها، مربیها و مشاورها میخوانیم:
یکی از تفسیرهای کاربردی قانون نقرهای (بهعنوان یادآوری این قانون میگوید: «آنچه دوست نداری دیگران در حق تو انجام دهند را برای دیگران انجام نده»):
«اگر فردی از راه توصیه کردن به دیگران امرارمعاش میکند، توصیههایش را نپذیر، مگر اینکه جریمهای برای توصیههایش وجود داشته باشد».
در واژهنامهی انتهای کتاب نیز در تعریف قانون نقرهای نسیم طالب نوشته است که:
قانون نقرهای (قانون طلایی منفی): کاری که دوست ندارید دیگران در حقتان انجام دهند را در قبالشان انجام ندهید. تفاوت این بحث با قانون طلایی را مدنظر داشته باشید، قانون نقرهای نمیگذارد فضولها برای ادارهی زندگی شما تلاش کنند.